چرا آیت الله مصباح(ره) عمر خود را صرف علوم انسانی كرد؟

آیت الله محمود رجبی رئیس مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی (ره)، روز شنبه 10 دی 1401 در دومین كنگره بین المللی بزرگداشت آیت الله مصباح یزدی(ره) با عنوان «استاد فكر» كه در سالن اجلاس سران تهران برگزار شد، گفت: این كنگره به نام «استاد فكر» نامگذاری شد و می‌خواهیم به یك حوزه تولید علم و تربیت متفكر از سوی ایشان اشاره كنم. آیت الله مصباح(ره) نزدیك به نیم قرن در حوزه علوم انسانی اسلامی تلاش كردند و از آشنایی عمیق با این علوم تا تحلیل و نقد و نظریه پردازی در حوزه معارف، نهادسازی در این عرصه، تربیت شاگردان، جریان سازی و امتداد جریان در زندگی اجتماعی جامعه همت گماشتند.
رئیس مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی (ره) با طرح این سؤال كه چرا آیت الله مصباح(ره) عمر خود را صرف چنین كاری كرد؟ ادامه داد: ایشان هركاری را شروع می‌كرد به صورت جامع به آن می‌پرداخت و در این عرصه هم تنها به علوم انسانی و اسلامی اكتفا نكرده و به تمام جنبه‌های مختلف آن بها می‌دادند.

وی تصریح كرد: علوم انسانی فرهنگ ساز است برخلاف سایر علوم؛ این علوم می‌تواند فرهنگ صحیح یا غلط را در جامعه ساخته یا عرضه كند و چنان این علوم نقش دارد كه غربی‌ها علوم انسانی را علوم فرهنگی می‌نامند.
آیت الله رجبی با اشاره به اینكه فرهنگ هویت جامعه است، افزود: فرهنگ مانند هواست و انسان بدون هوا نمی تواند زنده بماند و اگر هوای آلوده تنفس كند شانس زندگی اش كم می‌شود. جامعه نیازمند هوای سالم است و علوم انسانی فرهنگ ساز همان هوای سالم برای جامعه خواهد بود.
وی اولین خصیصه علوم انسانی از نگاه آیت الله مصباح(ره) را فرهنگ سازی دانست و اظهار كرد: اگر علوم انسانی بر بنیان باطل شكل بگیرد فرهنگ باطلی را به جامعه تحویل می‌دهد و اگر برمبنای علوم درستی شكل بگیرد فرهنگ درستی خواهد ساخت. علوم انسانی هویت ساز است. نظام سلطه برای آنكه بتواند مسلط شود از طریق علوم انسانی وارد شده است كه انبوه تحقیقاتی كه در غرب صورت گرفته به سلطه گرفتن برخی رشته‌ها اذعان كرده اند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: علوم انسانی با فرهنگی كه می‌سازد نقش مهمی در هویت و شكل گیری جامعه دارد. فرهنگ سلطه علوم انسانی خود را بر مبنای تحقیر و سلطه گرفتن اقشار مستضعف جهان قرار می‌دهد.
آیت الله رجبی با بیان این كه استحاله فرهنگی توطئه ای است كه اگر صورت بگیرد جامعه به دست خود ملت سقوط خواهد كرد، افزود: در مقطعی تئوریسین‌های غربی اعلام كردند كه خیالشان در خصوص جامعه اسلامی راحت شده چرا كه استحاله فرهنگی رخ داده است. در حالی كه افراد و شخصیت‌هایی مثل آیت الله مصباح نقشه دشمن را برهم زدند.
به گفته رئیس مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی (ره)، تلاش بی وقفه آیت الله مصباح(ره) در مقابل تهاجم فرهنگی بود. اگر علوم انسانی فرهنگساز است باید دید كدام فرهنگ مد نظر است؟ و كدام فرهنگ هویت اسلامی را رقم میزند؟ ایشان به خوبی تشخیص داد كه اگر علوم غربی مبنا و ملاك قرار بگیرد فرهنگ غربی را به دنبال خواهد داشت و با تمام تلاش خود به تأسیس بنیاد باقرالعلوم(ع) و مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) همت گماشت كه در آن مبانی را طرح و نقد كنند و شاگردانی چندین سال در محضر علامه به نقد اندیشه‌ها پرداختند.
وی اضافه كرد: نیاز بود سند تولید علوم انسانی نوشته شود، لذا آیت الله مصباح(ره) در كنار محققانی كه بتوانند آن را بنویسند همت گذاشت و توصیه كرد تا در جلسات فراوان برای تدوین سند علوم انسانی وقت بگذارند. با اشراف ایشان سند نوشته شد و تمام فعالیت‌های مؤسسه در راستای تولید علوم انسانی اسلامی ساماندهی شد.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: آیت الله مصباح با طراحی ولایت تلاش كرد جامعه دانشگاهی را تغذیه كند. ایشان تشخیص داد فرهنگی كه برخاسته از تولید علوم انسانی است در سطح جامعه مشخص شود و دانش آموختگان از این عرصه بهره مند شوند. سپس به سمت تحت پوشش قراردادن كل رفتند.
وی گفت: با بررسی از اغتشاشات اخیر مشخص شد كه مشكل اساسی در فرهنگ جامعه بود. دشمن از فرهنگ جامعه برای ضربه زدن در مسائل اقتصادی استفاده كرد، اما توده جامعه ما فرهنگ اصیل اسلامی در عمق جانشان وجود داشت برای همین مقابل توطئه دشمنان ایستادند.