حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی‌مدظله‌العالی، فقیه، اسلام‌شناس و اندیشمند بزرگ معاصر، در شهر گلپایگان، قدم به صحنة هستی نهاد.
حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی‌مدظله‌العالی، فقیه، اسلام‌شناس و اندیشمند بزرگ معاصر، در شهر گلپایگان، قدم به صحنة هستی نهاد.
والدین
پدر او عالم عارف، مرحوم آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی (متولد 1287 ق) بود كه علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایشهای مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، كلام، اخلاق، حدیث و…، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوا، عشق به ولایت و فضیلت‌های علمی اخلاقی آن بزرگ‌مرد، از یك سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهی از منكر و جبههگیریهای صریحش در برابر افكار انحرافی، غیرمتدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هر قدر كه مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او مینمود، هیئت‌حاكمه، خوانین و زورگویان را در برابرش شكنندهتر میكرد؛ چنان‌كه آنها همیشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعتگذاریهای خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او میترسیدند. آفتاب عمر آن عالم جلیلالقدر در افق عصر بیست و پنجم رجب سال 1378 هـجری قمری، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسی كاظم(علیه‌السلام) غروب كرد.
مادر او بانوی فاضله، شاعره و عاشق اهل بیت(علیهم‌السلام) فاطمه خانم، دختر حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدعلی بود. از ویژگی‌های بزرگ معنوی، اخلاقی، كه در وجود آن مرحومه، متبلور بود، میتوان به تعبّد، اخلاص، تقوا، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداری كمنظیر، اهتمام در تربیت كودكان، راز و نیاز خاشعانه، ذكر، دعا و نماز شب اشاره كرد.
تحصیلات
آیت‌الله العظمی صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت ـ حوزه ـ نهاد و میهمان صفای حلقههای صمیمی درس و بحث و مَحرَم شور وصفناپذیر مناجات نیمه‌شب پاك‌باختگان حوزه شد. ابتدا در گلپایگان، كتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیلالقدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز كرد و ادامه مباحث ادبیات، كلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همانجا پی گرفت و در این مدّت حجم وسیع كتب مهم رشتههای مذكور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدجواد صافی آموخت. در سال 1360 هجری قمری، گلپایگان را با دنیایی از خاطرههای شیرین دوران كودكی و نوجوانی و لذّت حضور در كنار پدر و مادری مهربان و دلسوز، كه اكنون از حسرت فراق او پریشان بودند، ترك كرد و رنج مشكلات هجرت به قم را پذیرا شد، تا با حضور در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم به تكمیل تحصیلات و تحقیقات خود بپردازد.
ایشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرّف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالیقدر آن حوزه، برای یك سال بهرهمند گشت.
هوش و استعداد فوقالعادّه و تلاش و جدیّت در امر تحصیل او را مورد علاقه خاص اساتید بزرگ قم و نجف قرار داد. حضرت آیت‌الله العظمی صافی پس از آن مجدداً به قم بازگشتند و بیش از پانزده سال حلقهنشین مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شیعه، حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی(قدس‌سره) و نیز یكی از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشت و آن مرحوم، نظر به توانایی والای علمی آیت‌الله العظمی صافی، پاسخگویی به سؤالات مهم و حسّاسی از فقه و كلام شیعی و نیز نگارش كتاب ارزشمندی درباره مهدویّت را كه «منتخبالاثر» نام گرفت، به ایشان واگذار كردند.
اساتید
از اساتید مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقلید، آیات عظام: سید محمّدتقی خوانساری، حجّت، صدر، بروجردی و در نجف، آیات عظام: شیخ محمّدكاظم شیرازی، سید جمالالدین گلپایگانی و شیخ محمّدعلی كاظمی را میتوان نام برد.
ویژگی‌های آیت‌الله العظمی صافی
زهد، تقوی، اخلاص، قناعت، توكل، سعه صدر، صراحت لهجه و امر به معروف و نهی از منكر، از ویژگی‌های مهم روحی ـ اخلاقی این فقیه وارسته است.
وجودش، دریای بیكرانه عشق به انوار مقدّس ائمّه معصومین(علیهم‌السلام) است و هر پگاه بعد از نماز، در دعای عهد، میتوان ترنّم تمنّای دل شیدایی‌اش را در نغمه
«اَلْعَجَلْ اَلْعَجَلْ یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ» شنید و او را عصرهای جمعه، میان خیل عاشقان مهدی(علیه‌السلام) میهمان لحظههای پرمعنویت مسجد جمكران، دید.
تدریس، تحقیق و تسلّط در زمینه علوم متنوّع اسلامی همچون فقه، اصول، كلام، حدیث، رجال و…، تألیف حدود هشتاد اثر ارزشمند و محقّقانه به زبانهای فارسی و عربی كه بعضی از آنها به چند زبان دیگر نیز ترجمه شده، از ویژگی‌های علمی ایشان است.
برخورداری از چنین موقعیتهای والای علمی، ایشان را در حوزه علمیه قم، در ردیف ممتازین قرار داد و بزرگانی چون آیات عظام: سید جمالالدین گلپایگانی، بروجردی، امام‌خمینی و سید محمدرضا گلپایگانی و بعضی دیگر، مقام بلند علمی ـ معنوی او را ارج نهادند؛ و آیت‌الله العظمی سید جمالالدین گلپایگانی(رحمه‌الله) در حدود 45 سال پیش، اجتهاد متین و اوج مقام فقهی آیت‌الله العظمی صافی را طیّ مكتوبی مهم، اعلام كرد.
ایشان، سال‌ها از طرف مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی(قدس‌سره) و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود كسانی بود كه مسئولیت امتحان فضلای حوزه در سطح عالی و درس خارج را داشته و شماری از مجتهدان كنونی و مدرسین حوزه علمیه قم، نزد معظمله امتحان دادهاند.
این فقیه گرانقدر، علاوه بر موارد مذكور، مطالعات گستردهای در زمینه ادبیات و تاریخ اسلام و ایران داشته و ضمن آشنایی با قالبهای گوناگون شعری، در سرودن شعر نیز مهارت كامل دارند.
این مرجع فرزانه، حتّی اكنون نیز با تمامی مشغلههای موجود، اخبار و مسائل دنیا و بالخصوص جهان اسلام را هر روز با دقت تمام ازطریق رسانههای گروهی دنبال كرده و بنا به اطلاعات وسیع تاریخی ـ سیاسی، از قدرت تحلیل بالایی در زمینه رویدادهای منطقهای، جهانی و دنیای اسلام برخوردار است و مصداق واقعی «عالِم به زمان» می‌باشد.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور در صحنههای مختلف مبارزه با رژیم ستمشاهی باعث حسّاسیت ساواك، نسبت به این فقیه آگاه گشت و بالأخره به توقیف یكی از كتب ایشان كه حاوی مطالبی در نقد فساد رژیم شاه بود، منجر شد. در همین حال نشر بعضی كتب مهم حضرت آیت‌الله العظمی صافی كه در دفاع از تشیّع نگاشته بود نیز، در بعضی از كشورهای عربی ممنوع شد و بدین صورت دولتمردان این كشورها همسو با برخی مزدوران قلم به دست استعمار، نتوانستند خشم خود را از نوشتههای آگاهی‌بخش و بیداركنندهاش، پنهان نمایند.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان در سال 1358هجری شمسی، به‌عنوان عضو مجلس خبرگان اوّل، انتخاب و در سال 1359 هجری شمسی، از سوی حضرت امام‌خمینی(قدس‌سره) به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و هشت سال به‌عنوان دبیر شورای نگهبان، منشأ خدمات ارزندهای به نظام مقدس و مردم عزیز گشت، و در پاسداری از حریم اسلام و قرآن، لحظهای تردید به خود راه نداد.
حضرت آیت‌الله العظمی صافی، كه حدّاقل از دو دهه قبل، با وجود داشتن تمامی شرایط مرجعیّت، كریمانه از آن گذشته بود، با ارتحال حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس‌سره) در آذرماه 1372هجری شمسی، بنا به تقاضاهای مكرّر و اصرار پی‌درپی علما و مردم، بالأخره تصدّی مرجعیّت را پذیرفت و اكنون به‌عنوان یكی از مراجع عمده، و اركان اصلی حوزه علمیّه قم، به‌شمار میرود.
تألیفات
تألیفات و آثار معظّم‌له بیش از ١5٠ مجلّد می‌باشد كه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌كنیم:
جلاء البصر لمن یتولّی الائمة الاثنی عشر
القرآن مصون عن التحریف.
رسالة قیّمة حول عصمة الأنبیاء والأئمّة
عنوان صحیفة المؤمن.
سبط المصطفی.
ارث الزوجة.
التعزیر؛ أحكامه و ملحقاته.
الاحكام الشرعیة ثابتة لا تتغیر.
مع الشیخ جاد الحق فی إرث العصبة (مسألة التعصیب).
إیران تسمع فتجیب.
رسالة فی حكم نكول المدّعی علیه عن الیمین.
حدیث افتراق المسلمین علی ثلاث وسبعین فرقة.
من لهذا العالم؟
رسالة فی تفسیر آیه التطهیر.
رسالة فی ضرورة وجود الحكومة أو ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة.
بحث حول الإستقسام بالأزلام (مشروعیة الاستخارة).
بین العلمین الشیخ الصدوق والشیخ المفید.
رسالة القرعة (التداعی فی مال من دون بینة ولا ید).
النقود اللطیفة علی الكتاب المسمّی بالأخبار الدخیلة.
رسالة فی البداء.
إلی هدی كتاب الله.
فقه الخمس.
فقه الحجّ (چهار جلد).
البكاء علی الإمام الحسین×.
تفسیر آیة الإنذار.
هدایة العباد (دو جلد).
جامع الأحكام (دو جلد).
ولایت تكوینی و ولایت تشریعی.
پرتوی از عظمت امام حسین×.
شهید آگاه.
الهیات در نهج البلاغه.
رسالة فی معاملات مستحدثه.
نیایش در عرفات.
راه اصلاح یا امر به معروف و نهی از منكر.
سیر حوزه‌های علمی شیعه.
نوید امن و امان.
پاسخ به ده پرسش.
سفرنامه حج.
عالی‌ترین مكتب تربیت و اخلاق یا ماه مبارك رمضان.
اصالت مهدویت.
تجلّی توحید در نظام امامت.
پیرامون معرفت امام.
عقیده نجات‌بخش.
به‌سوی دولت كریمه.
ندای اسلام از اروپا.
به‌سوی آفریدگار.
انتظار، عامل مقاومت و حركت.
فروغ ولایت در دعای ندبه.
وابستگی جهان به امام زمان#.
معرفت حجّت خدا.
در آرزوی وصال.
زندگانی بوداسف.
اعتبار قصد قربت در وقف.
تفسیر آیه فطرت.
زندگانی جابر بن حیّان.
پیرامون روز تاریخی غدیر.
مقدّمه‌ای بر ترجمه كتاب «مقتضب الأثر».
امامت و مهدویت.
حول دیات ظریف ابن‌ناصح.
شرح حدیث عرض دین.
رمضان در تاریخ (حوادث تاریخی).
نگرشی بر فلسفه و عرفان.
معارف دین (سه جلد).
باورداشت مهدویت.
استفتائات پزشكی.
استفتائات حجّ (مشتمل بر هزار مسأله).
حاشیه بر عروة الوثقی.
رساله توضیح المسائل.
مناسك حجّ.
احكام نوجوانان.
مناسك عمره مفرده.
حدیث بیداری (مجموعه پیام‌ها).
صراط مستقیم.
فخر دوران.
ارمغان مشهد.
زن در پرتو اسلام.
