شهید محراب و امام جمعه فقید یزد
شهید آیتالله محمد صدوقی در 8 صفر 1327 ه. ق برابر با 1287 ش در خانوادهای روحانی در یزد متولد شد. علت اشتهار این خانواده به صدوقی، انتساب ایشان به فقیه و محدث عظیمالشان شیخ صدوق است. شهید صدوقی در 7 سالگی، پدر و در 9 سالگی مادرش را از دست داد و پسرعموی وی، حجتالاسلام میرزا محمد کرمانشاهی، سرپرستی او را برعهده گرفت.
آیت الله صدوقی تحصیلات علومدینی را در مدرسه عبدالرحیمخان یزد آغاز کرد و در سن 21 سالگی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت، اما پس از مدت کوتاهی به دلیل سرمای بیسابقه آن سال در اصفهان، مجبور به بازگشت به یزد شد. سپس پس از یکسال، راهی قم شد. و از محضر عالمان نامداری همچون آیات عظام شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سیدصدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه کمرهای و حضرت امام خمینی (ره) بهره برد. پس از درگذشت آیتالله شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس و مدیر حوزة علمیه قم، اداره قسمتی از حوزة علمیه به شهید صدوقی واگذار شد.
با درگذشت عالم بزرگ یزد، در سال 1330 ش با درخواست مردم و توصیه حضرت امام و بزرگان به آیتالله صدوقی، ایشان به یزد بازگشت و به انجام وظایف دینی و انقلابی پرداخت. این عالم ربانی از آغاز مبارزات حضرت امام خمینی (ره) چه پیش از قیام 15 خرداد و چه پس از آن، همواره از یاران و مروجان افکار متعالی حضرت امام محسوب میشد.
با وفات آیتالله شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم، آیات ثلاث خوانساری، صدر و سید محمد حجت سرپرستی حوزه علمیه را عهدهدار شدند. در این دوره شهید صدوقی تولیت مدارس طلاب را بر عهده گرفت. او در این ایام برای آنکه از وجوهات شرعیه، در حداقل ممکن استفاده کند، در اطراف قم به زراعت پرداخت.
شهید صدوقی در طول دوران مبارزه علیه رژیم پهلوی، همواره یار و یاور امام خمینی بود. بخشی از فعالیتهای وی از زبان خودش چنین است: «در سال 1341 که قضیه انجمنهای ایالتی و ولایتی شروع شد، من با امام تماس مستقیم داشتم و خیلیها اینجا رفت و آمد میکردند و مدیریت جمع کردن آقایان روحانیون و تلگراف کردن راجع به آن انجمنها تقریبا زیرنظر بنده بود».
پس از انقلاب، امام خمینی طی نامهای شهید صدوقی را به عنوان نماینده خود در یزد و همچنین به سمت امام جمعه این شهر منصوب کرد. امام خمینی زلزله خراسان در سال 58 مسؤولیت کمک به زلزلهزدگان این استان را به ایشان محول کرد. این شخصیت والامقام پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از طرف مردم یزد، برای تدوین قانون اساسی راهی مجلس خبرگان شد و در راه تثبیت اصل ولایت فقیه، تلاش فراوانی کرد. ایشان همچنین به عنوان امام جمعه و نماینده امام در یزد برگزیده شد و به روشنگری و ارشاد مردم همت گماشت. در سال 1361، به دنبال بالا گرفتن عملیاتهای تروریستی منافقین و انفجار دفتر حزب جمهوری، به شهادت رساندن امام جمعه شیراز و چند عملیات تروریستی دیگر، نماز جمعه شهر یزد به مدت یکی دو هفته تعطیل شد، اما پس از این وقفه کوتاه آیتالله محمد صدوقی بار دیگر نماز جمعه را برپا کرد. سرانجام آیت الله محمد صدوقی در 11 تیر 1361 برابر با 10 ماه مبارک رمضان سال 1402 قمری، پس از ادای نماز جمعه در حالی که جایگاه را ترک میکرد، توسط یکی از عوامل منافقین که حامل دو قبضه نارنجک و ملبس به لباس ارتشی بوده به طرز فجیعی به شهادت رسید.
شهید صدوقی از جمله یاران امام بود که در محراب عبادت به شهادت رسید. او فردی دانشمند و مدیری توانمند بود که به ویژه در بحرانها شاهکار میکرد. در پیامی که امام خمینی(ره) به مناسبت عروج ملکوتی این شهید بزرگوار صادر کرد آمده است: «اینجانب دوستی عزیز که بیش از 30 سال با او آشنا و روحیات عظیمش را از نزدیک درک کردم از دست دادم و اسلام، خدمتگزاری متعهد و ایران، فقیهی فداکار و استان یزد، سرپرستی دانشمند را از دست داد و در ازای آن به هدف نهایی که آمال این شهیدان است نزدیک شد».